Iστορία 历史

Η Παραδοσιακή Κινεζική Ιατρική

“Με την αρμονία, όλα ανθίζουν.
Χωρίς την αρμονία, όλα φθείρονται και πεθαίνουν.”
 
Η υγεία για την παραδοσιακή κινεζική ιατρική είναι η αρμονική αλληλεπίδραση του ανθρώπινου σώματος και των συστημάτων του με τη φύση, ενώ η ασθένεια ερμηνεύεται ως η έλλειψη αρμονίας σ' αυτήν την αλληλεπίδραση. Ο στόχος της είναι να αποκαταστήσει την αρμονία δημιουργώντας μια νέα ισορροπία, όταν οι ενέργειες είναι σε έξαρση ή σε έλλειψη. Βασική σ' αυτές τις αρμονίες είναι η έννοια του Τσι (氣 - Qì).

Τρεις βασικοί κλάδοι της παραδοσιακής κινεζικής ιατρικής είναι η βοτανοθεραπεία, ο βελονισμός και η μοξοθεραπεία.

Σύμφωνα μ' έναν θρύλο, η κινεζική βοτανική ιατρική ιδρύθηκε από τον Κινέζο αυτοκράτορα Σαν Νονγκ (神農 - Shén Nóng) το 2737 π.Χ. Ήταν φημισμένος για τηνεφεύρεσητης κινεζικής βοτανικής ιατρικής. Παραμένει διασήμος μέχρι και σήμερα και όλοι οι Κινέζοι μαθαίνουν τη φράση «Σαν Νονγκ Τσανγκ Μπάι Κάο» (神農尝百草 - Shén Nóng Cháng Bǎi Cǎo), η οποία μεταφράζεται ως: «Ο αυτοκράτορας Σαν Νονγκ δοκίμασε εκατό βότανα». Ο αυτοκράτορας Σεν Νονγκ είναι, επίσης, γνωστός ως «ο Θεός Γεωργός» και «ο Θεός των Πέντε Σιτηρών». Το Σεν Νονγκ Μπεν Σαο Τσινγκ (神農本草經 - Shén Nóng Běn Cǎo Jīng) είναι ένα βιβλίο που συνοψίζει την προφορική παράδοση της εποχής για τα γεωργικά και φαρμακευτικά φυτά και το οποίο έχει αποδοθεί στον αυτοκράτορα. Η καταγραφή του έγινε μεταξύ του 300 μ.Χ. και του 200 μ.Χ. και στις σελίδες του κατηγοριοποιούνται 365 είδη φυτών, ριζών, ξύλων, χόρτων, ζώων, γούνας και πολλών άλλων μέσα σε τρεις βασικές κατηγορίες.

Το Μπεν Σαο Γκανγκ Μου (本草綱目 - Běn Cǎo Gāng Mù - Compedium of Materia Medica - Κατηγορίες και Αρχές Ριζών και Βοτάνων) είναι ακόμα ένα κινεζικό φαρμακολογικό αρχείο. Γραμμένο κατά τη δυναστεία των Μινγκ (明 - Míng, 1368 - 1644 μ.Χ.) από τον Λι Σι Τζαν (李時珍 - Lǐ Shí Zhēn), περιλαμβάνει το αρχικό κείμενο του Σεν Νονγκ, καθώς και πληροφορίες για 1.892 βότανα. Το Μπεν Σαο Κανγκ Μου χρησιμοποιείται ως βιβλίο αναφοράς μέχρι και σήμερα.

Υπάρχει μια διαφωνία μεταξύ των μελετητών για το αν το Σεν Νονγκ Μπεν Σαο Τσινγκ γράφτηκε πριν ή μετά από το αδιαμφισβήτητα σπουδαιότερο κλασικό εγχειρίδιο Χουάνγκ Τι Νέι Τζινγκ (黃帝內經 - Huáng Tì Nèi Jīng). Το Χουάνγκ Τι Νέι Τσίνγκ γράφτηκε το 475-221 π.Χ. και ήταν ριζικά διαφορετικό απ' τα προηγούμενα ιατρικά κείμενα, επειδή για πρώτη φορά ως αιτίες ασθενειών αναφέρονται η διατροφή, ο τρόπος ζωής, τα συναισθήματα, το περιβάλλον και η ηλικία και όχι οι δαιμονικές επιδράσεις. To κείμενο αποτελείται από δυο μέρη εκ των οποίων το καθένα απαρτίζεται από ογδόντα ένα κεφάλαια ή πραγματείες σε μορφή ερωταπαντήσεων μεταξύ του θρυλικού αυτοκράτορα και έξι υπουργών του. Σ' αυτά τα κείμενα γίνεται εκτενής συζήτηση για φυτά και βότανα και το βιβλίο καλύπτει, εκτός από θέματα ιατρικής, θέματα ψυχολογίας, φιλοσοφίας, κοινωνιολογίας, ανθρωπολογίας, στρατηγικής, μαθηματικών, αστρονομίας, μετεωρολογίας και οικολογίας.

Σε άλλες πήγες αναφέρεται ότι υπάρχουν 12.807 είδη από παραδοσιακά ιατρικά βότανα που χρησιμοποιούνταν στην Κίνα και πάνω από 100.000 ιατρικές συνταγές που είναι καταγεγραμμένες στην αρχαία λογοτεχνία.

Η προέλευση του βελονισμού και της μοξοθεραπείας αποδίδεται στον μυθικό ήρωα Φου Σι (伏羲 - Fú Xī). Στη Νεολιθική Εποχή (3000 - 2000 π.Χ.) χρησιμοποιήθηκαν πέτρινες βελόνες και αργότερα, λόγω της ανάπτυξης των τεχνικών χύτευσης του χαλκού, εμφανίστηκαν οι ιατρικές βελόνες από χαλκό. Τον 11ο π.Χ. αιώνα που διαμορφώθηκε η «Θεωρία για το Γιν και Γιανγκ» και η «Θεωρία των Πέντε Στοιχείων», οι αρχαίοι γιατροί είχαν αποκτήσει μια πρώτη κατανόηση του παλμού, του αίματος, των σωματικών υγρών, του Τσι, τουπνεύματος (神 - Shén - Σαν), των πέντε ήχων, των πέντε χρωμάτων, των πέντε γεύσεων, των οκτώ ανέμων κ.λπ., καθώς και της «Θεωρίας της σχετικής προσαρμογής του ανθρωπίνου σώματος στο φυσικό περιβάλλον».

Κατά την έναρξη της Εποχής του Σιδήρου (1600 - 600 π.Χ.), στην Περίοδο των Εμπόλεμων Κρατών (戰國時代 - Zhàn Guó Shí Dài - Τζαν Γκουό Σι Τάι) και της δυναστείας των Τσιν (秦 - Qín), η τεχνική του βελονισμού αναπτύχθηκε αλματωδώς. Πολλές διάσημες διατριβές γράφτηκαν για τον βελονισμό, όπως αυτή του διάσημου γιατρού Χουάνγκ Φου Μι (皇甫謐 - Huáng Fǔ Mì), ο οποίος συνέταξε το βιβλίο Τσεν Τσο Τσα Γι Τσινγκ (針灸甲乙經 - Zhēn Jiŭ Jiă Yĭ Jīng, 256 - 260 μ.Χ.), συλλέγοντας υλικό για τον βελονισμό και τη μοξοθεραπεία από τρία αρχαία βιβλία. Τα τρία βιβλία ήταν το Σου Γουέν (素問 - Sù wèn - Απλές Ερωτήσεις), το Λινγκ Σου Τσινγκ (靈樞經 - Líng Shū Jīng - Πνευματικό Κέντρο / Άξονας) και το Μινγκ Τανγκ Κονγκ Σε Τσεν Τζο Τσι Γιάο (明堂孔穴針灸治要 - Míng Táng Kǒng Xué Zhēn Jiǔ Zhì Yào - Σημαντικές Θεραπευτικές Μέθοδοι με Βελόνες και Μόξα για τις Κοιλότητες της Φωτεινής Αίθουσας). Το έργο αυτό είναι το απόσταγμα των τριών προαναφερθέντων βιβλίων. Κατά τη συλλογή των πληροφοριών ομαδοποίησε τις ομοιότητες, αφαίρεσε τις αναφορές σε άλλα θέματα, τις επαναλήψεις και τις περιττές λέξεις και κράτησε μόνο την ουσία. 

Το 1822 μ.Χ. οι αρχές της δυναστείας των Τσινγκ (清 - Qīng) αποφάσισαν τη μόνιμη κατάργηση του βελονισμού από το τμήμα του αυτοκρατορικού ιατρικού κολεγίου επειδή:«[...] ο βελονισμός και η μοξοθεραπεία δεν είναι κατάλληλα για να εφαρμοστούν στον αυτοκράτορα».Εκατό χρόνια μετά η απόφαση άρθηκε και τον Ιούλιο του 1951 μ.Χ. ιδρύθηκε το «Πειραματικό Ινστιτούτο της Θεραπείας Βελονισμού και Μοξοθεραπείας» υπό το Υπουργείο της Δημόσιας Υγείας. Έκτοτε οι επιστήμες και οι τέχνες του βελονισμού και της μοξοθεραπείας στην Κίνα αναβίωσαν και απέκτησαν σχεδόν παγκόσμια αποδοχή.

Η μοξοθεραπεία θεραπεύει και προλαμβάνει ασθένειες με την εναπόθεση θερμότητας σε συγκεκριμένα μέρη του ανθρώπινου σώματος. Το υλικό που χρησιμοποιούνταν κατά κόρον ήταν μαλλί μόξας σε μορφή κώνου ή ράβδου. Για αιώνες η μοξοθεραπεία και ο βελονισμός συνδυάζονταν στις κλινικές πρακτικές, ώστε κατέληξαν συχνά να αναφέρονται μαζί, σαν μια έννοια στην κινεζική γλώσσα. Γενικά, η κινεζική ιατρική αξιοποιεί ποικιλία διαφορετικών μέσων με απώτερο σκοπό την αποκατάσταση της ισορροπίας. Η θερμότητα βελτιώνει το Τσι και την κυκλοφορία του αίματος, ενώ το κρύο την αναστέλλει. Η μοξοθεραπεία είναι ένας τρόπος βελτίωσης της κυκλοφορίας του αίματος. Μια κοινή πρακτική της μοξοθεραπείας είναι οι βεντούζες. Στην Κίνα οι βεντούζες ονομάζονται «Μέθοδος του κέρατος», επειδή συνήθιζαν να χρησιμοποιούν το κέρατο ενός ζώου, για να διαλύσουν το πύον. Ανά τους αιώνες, οι τεχνικές βελτιώθηκαν και οι βεντούζες παραμένουν ακόμη πολύ δημοφιλείς στην Κίνα, την Κορέα και την Ιαπωνία, ειδικά για τις πνευμονικές διαταραχές.

Το Σαολίν θεωρείται κλάδος της παραδοσιακής κινεζικής ιατρικής ανώτερος από τη βοτανολογία, τον βελονισμό και τη μοξοθεραπεία. Στον ναό Σαολίν μέχρι και σήμερα υπάρχει το φαρμακείο Σαολίν.

Παραπάνω άρθρα σχετικά με Προδυναστική Εποχή - Δυναστεία Hàn (漢)